گیتار از دسته سازهای زهی یا سیمی است و این مطلب نشان دهنده ی اهمیت سیم ها در گیتار می باشد. سیم های گیتار به دلایل زیادی اهمیت دارند.سیم گیتار از اجزای قابل تعویض است به همین دلیل ما باید بدانیم در انتخاب و تعویض سیم های گیتار خود چه نکاتی را رعایت کنیم.
- جنس سیم ها: در گذشته جنس سیم های تربل از روده ی تابیده شده ی گوسفند یا گاو و جنس سیم های باس از ابریشم تابیده شده با پوشش روده بود.این سیمها عمر کوتاهی داشتند،زود رشته رشته می شدند،حجم صدای کمی داشتند و زود کوک خالی می کردند.
پس از جنگ جهانی یک شیمیدان اهل نیویورک به نام آلبرت آگوستین با اقدام خود در ساخت سیم ها از نایلون انقلابی در صنعت سیمد گیتار به وجود آورد. او سیم های تربل را از نایلون و سیم های باس را از الیاف پلاستیک تابیده شده با پوششی از آلیاژ نقره و مس ساخت.
آندرس سگوویا، گیتاریست معروف با اولین تجربه در نواختن با سیم های آگوستین به این سیم ها علاقه مند شده و به دلیل جایگاهی که در دنیای گیتار داشت موجب فراگیر شدن این سیم ها گردید.
امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و ابداع مواد و پلیمرهای جدید سیم های گیتار را از جنس مواد متنوعی می سازند که به توضیح و تشریح مهمترین آنها می پردازیم.
- سیم های تربل:
1- نایلون شفاف یا کریستال: این سیم به نام سیم سنتی گیتار نیز معروف است. ظاهری کاملا شفاف، سطح مقطع بیضی شکل و لمسی نرم و لیز دارد. صدای این سیم گرم، شفاف، عمیق و زیباست و به دلیل صدادهی خوب، انگشت گذاری راحت و نرمی نوازندگان حرفه ای به آن علاقه ی خاصی دارند.
2- نایلون مشکی: استفاده از این سیم اخیرا رایج شده که صدایی گرمتر و شیرین تر از نیلون شفاف دارد اما از نظر نرمی، زنگ صدا و کوک گرفتن مانند سیم کریستال نمی شود. این سیم برای نواختن قطعات فولک مناسب است.
3- نایلون پرزدار(Rectified nylon): در این نوع سیم به وسیله ی دستگاه های کامپیوتری سطح مقطع سیم به طور دقیق اندازه گیری شده و حالتی کاملا گرد پیدا می کند. سطح خارجی این سیم کمی پرزدار است تا مانع لیز خوردن ناخواسته ی انگشت شود. رنگ این سیم کمی کدر بوده و در کوک گرفتن عالیست. این سیم صدایی قوی و زنگ دار دارد اما در نرمی و لطافت صدا به سیم کریستال نمی رسد.
4- تیتانیوم: از جدیدترین تکنولوژی ها در ساختن سیم تربل است که صدایی درخشان تر از صدای سیم های کریستال تولید می کند. این سیم رنگ خاکستری و سطحی صاف دارد و برای ایجاد صدایی تیره مناسب است.
5- آلیانس(Alliance): این سیم توسط شرکت معروف Savarez ساخته شده که بسیار باریک بوده و صدایی زنگ دار و قوی با نقاط هارمونیک واضح و بلند ایجاد می کند. ویژگی این سیم بیشتر در سیم Sol جلوه می کند که باعث ایجاد صدایی شفاف، واضح و زنگ دار در این سیم شده درحالی که در سایر سیم ها سیم Sol صدایی گرفته دارد. این سیم کیفیت صوتی خود را با گذشت زمان به خوبی حفظ می کند اما به دلیل نازک بودن گاه باعث ایجاد درد در نوک انگشتان شده و خطر پاره شدن سیم های 1 و 2 بالاست.
- سیم های باس:
1- نقره ی خالص: در این سیم پوشش خارجی از نقره ی خالص بوده که صدایی ناب و سوناریته ای قوی ایجاد می کند اما این سیم ها گران بوده و عمر کوتاهی دارد.
2- آلیاژ نقره و مس: در این سیم از هسته ای نایلونی با پوششی از مس استفاده می شود که روکش نهایی از جنس نقره می باشد. به این نوع سیم، سیم باس سنتی نیز می گویند که رایج ترین و پرطرفدارترین سیم باس بین نوازندگان است. از مشخصه های آن صدای زنگ دار و قوی، لمس خوب و عمر متوسط است.
در ناحیه ی برخورد سیم به فرت ها، به تدریج پوشش نقره از بین رفته و رنگ تیره ی مس پدیدار می شود که این نشانه ی کهنه شدن سیم است.
3- برنز: در این نوع سیم 80% مس و 20% روی استفاده شده است. رنگ این سیم طلایی براق است که پس از مدت کوتاهی مات می شود اما پس از آن مدت ها به همان شکل باقی می ماند. این سیم نسبت به نوع سنتی صدایی گرمتر، تیره تر با انعکاسی بالا اما زنگ کمتر دارد. دوام این سیم عالیست.
4- کروم: همانطور که از نام آن برمی آید از جنس کروم ساخته شده، رنگ آن نقره ای براق بوده صدایی زنگ دار، نافذ، درخشان، بلند و فلزی ایجاد می کند. صدای این سیم نسبت به سایر سیم های باس «بوم» کمتری دارد. انعطاف پذیری خوب، نرمی و پاسخگویی سریع از ویژگی های مثبت این سیم است. عمر این سیم نسبتا خوب است اما با کهنه شدن، صدای فلزی نامطبوعی ایجاد می کند.
5- باس HT: این سیم توسط شرکت Savarez ابداع شده که از نظر ظاهر و مواد اولیه شبیه سیم های سنتی است اما تکنولوژی خاصی در ساخت آن استفاده شده که حجم صدا، زنگ صدا، پاسخگویی و عمر سیم را افزایش داده است. این سیم در زیر دست راست سفت و در زیر دست چپ نرم احساس می شود که باعث افزایش سرعت نوازندگی می گردد.
6- EXP: این تکنولوژی اخیرا توسط شرکت D`addario ابداع شده که در آن پوشش نهایی توسط دستگاه های مدرن و کامپیوتری به شکلی انجام می گردد که باعث ایجاد صدایی قوی تر، زنگ دارتر و عمری بسیار طولانی می شود. این سیم از نظر ظاهر و مواد همانند سیم سنتی است و تفاوت آن در تکنولوژی ساخت آن است. باس EXP از نظر دوام و طول عمر بی رقیب است.
*باس های پالیش شده: این نوع سیمهای باس طوری طراحی شده اند که سطحی صاف و صیقلی دارند در نتیجه صدای حاصل از اصطکاک بین انگشتان و سیم گرفته میشود.این نوع سیمها گران تر از سیمهای عادی بوده وکاربرد آنها برای ضبط آلبوم است.
Tension
عبارت است از کشش و فشاری که از طرف سیم به صفحه صدا، پل و دسته ی گیتار وارد می شود . این کشش یا فشار در نوازندگی ، جنس صدا،لمس سیم وساز تاثیرگذار است. به همین دلیل سیم های شناخته شده در چندین نوع Tension تولید میشوند.که مهمترین آنها به شرح زیر است:
با کشش پایین)) light Tension یا low Tension -
(با کشش استاندارد یا متوسط) medium Tension یا Normal Tension -
با کشش بالا)) Hard Tension یا High Tension -
با کشش بسیار بالا))Very hard Tension یا Super high Tension -
قبل از اینکه به ویژگی های هر کدام از سیم های بالا بپردازیم درمورد چگونگی کنترل میزان فشار و ارتباط آن با قطر سیم می پردازیم.
همانطور که می دانید فرکانس سیم در حال ارتعاش وابسته به طول موج و سرعت حرکت موج است، یعنی می توان نوشت: فرکانس برابر است با سرعت حرکت موج تقسیم بر طول موج. و نیزمی دانیم که فرکانس یک سیم در حال ارتعاش بایدعددی خاص باشد تا نت مورد نظر را درحالت کوک، فرکانس باید 440 هرتز باشد. Do ایجاد کند. مثلا برای ایجاد نت
سرعت حرکت موج در سیم بستگی به Tension آن و همچنین به تراکم مواد آن دارد که در هنگام ساخت سیم می توان این دو فاکتور را کنترل نمود و به فرکانس مطلوب دست یافت .
سیمی افزایش یابد، امواج سریع ترحرکت می کند و Tensionاگر اگر قطر و چگالی سیمی افزایش یابد ،سرعت حرکت موج کندتر می شود،پس فرکانس یک سیم با کشش آن نسبت مستقیم و با قطر و چگالی آن نسبت عکس دارد. در نتیجه برای رسیدن به فرکانس مطلوب هر چه Tension بیشتر باشد، قطر سیم نیز باید افزایش یابد.
همانطور که قبلا اشاره شد هر Tension ویژگی های خاص خود را دارد که به بررسی آن می پردازیم:
- سیم های با کشش استاندارد (Normal Tension): محبوب ترین و پر استفاده ترین سیم ها هستند . فشاری که این نوع سیم بر صفحه صدای گیتار وارد می کند متعادل بوده و باعث می شود صفحه ی گیتار به راحتی بلرزد بنابراین صدایی بلند ، شیرین ،با رنگ آمیزی و بازه ی دینامیکی وسیع به وجود می آورد.
- سیم های با کشش بالا (High Tension): از نظر محبوبیت در رده ی دوم قرار می گیرند . این سیم ها قطر بیشتری نسبت به نوع استاندارد داشته و به علت نیروی کشش بالاتر زیر انگشتان سفت تر احساس شده و انگشت گذاری روی آن ها دشوارتر است به همین دلیل برای نوازندگان آماتورتوصیه نمی شود. این نوع سیم صدای بلند ، با انعکاس بالا و زنگ دارایجاد می کند و به همین دلایل مورد علاقه ی نوازندگان فلامنکو می باشد. بازه ی دینامیکی این نوع سیم نسبت به سیم هایNormal Tension ضعیف تر است اما عمر و دوام بیشتری داشته و خطر ایجاد صدای گز در آنها کمتر است.
- سیم های با کشش پایین (Low Tension) : این سیم ها حجم صدا و عمر کمتری دارد اما صدای شیرین و دلنشینی تولید می کنند. این نوع سیم بیشتر برای کودکان و نوازندگانی که انگشتان کوچک و ضعیف دارند توصیه می شود.
- سیم های با کشش بسیار بالا (Super high Tension) : این سیم ها به دلیل قطر زیاد ، نیروی کشش بالا ، سفت بودن و فشاری که به صفحه صدا و دسته ی گیتار وارد می کنند برای هر سازی مناسب نبوده و تنها برای گیتارهای خاص استفاده می شود . انگشت گذاری بر روی این نوع سیم ها نیز دشوار است .
به طور کلی اینکه نوازنده از چه نوع سیمی با چه نیروی کششی استفاده کند به سلیقه و خواست او بستگی دارد اما اگر شما با گیتاری که اکشن پایین دارد می نوازید بهتر است از سیم های High Tension استفاده کنید چون علاوه بر کاهش دادن خطر ایجاد صدای گز ، صدایی بلند و قوی ایجاد می کند اما اگر اکشن گیتار شما نسبتا بالاست ،سیم هایNormal Tension مناسب ترند.
برای مقایسه وشناخت بهتر بین سیم ها چند Tension مختلف از یکی از محبوبترین برند سیمهای گیتار یعنی D'addarioرا با میزان نیروی کشش هر کدام مثال می زنیم:
D'addario j43 (Low Tension): 35.47 kg
D'addario j45 (Normal Tension): 37.92 kg
D'addario j46 (Hard Tension): 39.41 kg
D'addario j44 (Extra Hard Tension): 40.68 kg
* توجه : ارقام ذکر شده تنها در مورد نیروی کشش سیم های D'addario صادق است و ممکن است این ارقام برای برندهای مختلف ، متفاوت باشد.
چه سیمی برای گیتار من مناسب تر است؟چه وقت باید سیمهای گیتار خود را تعویض کنیم؟چگونه طول عمر سیم را افزایش دهیم؟
در این پست سعی میکنیم در مورد این پرسشها که اغلب در ذهن هنرجوها و نوازندگان مطرح میشود،بحث کنیم.
چه نوع سیمی برای گیتار من مناسب تر است؟
اینکه شما از چه سیمی استفاده کنید،به عوامل مختلفی همچون سبک نوازندگی تان،نوع گیتار شما،سلیقه و شیوه نواختن تان بستگی دارد.
نوازندگان سبک فلامنکو اغلب سیمهای high tension را ترجیح می دهند.به دلیل صدای پرقدرت و زنگ دارشان و همچنین اکشن پایین گیتارهای فلامنکو.اما کلاسیک کارها به سیمهای normal tension بیشتر علاقه دارند،چون صدایی لطیف تر و بازه دینامیکی وسیع تری تولید میکنند.البته در برندهای معتبر سیمهای فلامنکو و کلاسک کاملا مشخص و متمایز هستند.
جنس صدای تولید شده بستگی به آلیاژ و مواد مورد استفاده در آن دارد که در پست قبلی شرح داده شد.ناگفته نماند که هر برند صدای خاص خود را دارد که باید شخصا تجربه کرده و بر اساس سلیقه و نیازتان سیم گیتار خود را انتخاب کنید.
در مورد انتخاب بین انواع tension میتوانید با مطالعه پست قبل و آگاهی از ویژگیهای هر tension یکی را انتخاب کنید.بازهم در اینجا تاکید میکنیم که سیمهای low tension و بویژه super high tension برای هر گیتاری مناسب نیستند و باید در استفاده از آنها احتیاط کرد.
سعی کنید از سیمهای مرغوب ومعتبر استفاده کنید که در اینجا به چند برند مرغوب و خوشنام اشاره میکنیم
Savarez
Daddario
Hannabach
Labella
Augustine
وقتی گیتار خود را تازه خریده اید،برای 2 یا 3 بار اول از یک نوع سیم استفاده کنید(ترجیحا normal tension) تا گیتار شما آب بندی شود.سپس به امتحان سیمهای مختلف بپردازید تا به سیمی که بهتر روی گیتارتان صدا میدهد و با سلیقه شما سازگارتر است برسید.
*وقتی سیمی را تازه روی گیتارخود میبندید در همان لحظه در مورد جنس صداو نوع لمس آن قضاوت نکنید.2 تا 3 روز صبر کنید تا سیمها جا افتاده و کوک بگیرند و دراین مدت سعی کنید با گیتارتان مرتب بنوازید.
چه وقت باید سیمهای گیتار خود را تعویض کنیم؟
این موضوع به عواملی همچون آب و هوا،نوع پوست شما،نوع و جنس سیم،میزان تمرینات روزانه و سطح نوازندگی بستگی دارد.اگر در آب و هوای مرطوب زندگی میکنید یا پوستی چرب و مرطوب دارید عمر سیم شما از حالت استاندارد کمتر خواهد شد.
بعضی از سیمها طول عمر بیشتری نسبت به برخی دیگر دارند که این موضوع بدلیل مواد مورد استفاده در آنها یا تکنولوژی ساخت آنهاست.بعنوان مثال طول عمر سیمهای Daddario بویژه سری Exp بیشتراز سیمهای Savarez است.
بطور کلی برای یک نوازنده فعال سطح بالا متوسط طول عمر یک سیم 2 الی 3 ماه است.در حالیکه برای یک هنرجوی مبتدی ممکن است سیم تا 5ماه نیز دوام بیاورد.
*توجه داشته باشید که فقط پاره شدن سیم نشانه پایان عمر آن نیست،بلکه تغییر رنگ سیمهای باس،سفت شدن سیمهای تربل،کاهش قابل توجه میزان لرزش سیمها و تولید صدایی گرفته توسط سیمهای باس،نشانهای فرا رسیدن زمان تعویض آنهاست.
چگونه طول عمر سیم را افزایش دهیم؟
دستهای خود را قبل از تمرین شسته و سپس خشک کنید.از قرار دادن گیتار در معرض نوسانات شدید دما خودداری کنید.پس ازمدتی استفاده از سیمها،آنها را کمی شل کرده سپس با یک پارچه نخی آغشته به الکل تمیز کنید،بعد آنها را باز کرده و سر و ته ببندید.این کار کیفیت صدای سیمهای استفاده شده را تا حد زیادی بالا برده و صدای آنها را دوباه زنگدار میکند
